Adalet; (kökü, adl) mastar olarak düzeltmek, eğri bir yoldan doğru yola yönelmek, eşit ve muadil olmak, dengede tutmak, tartmak gibi anlamlara gelir.
Rahmet sözlükte; acıma, şefkat etme, rikkat (yufka yürekli, acıma ve incelik) sahibi olma, ihsan etme ve bağışlama gibi anlamlara gelir.
Adalet kelimesi ile birlikte daha önce emek,hikmet kelimelerini kullandık. Hayatın tümünü kuşatmak için adalet, emek ve hikmetin işbirliği yapması gerektiğinden bahsettik. Bu üç kelimeye şimdi bir vesileyle (Sır Hocamız) Rahmet kelimesini de eklemiş oluyoruz. Bir insanın adalet sahibi olabilmesi için olmazsa olmaz üç şeye ihtiyacı vardır. Birincisi hikmet yani ilim, ikincisi emek yani çalışma, üçüncüsü rahmet yani merhamet/muhabbet/şefkat. Kısaca ilim olmadan, emeğe saygı olmadan, merhamet duygusu olmadan adalet sahibi insan da olamayız.
Birbirine yakışan iki güzel kelime adalet ve rahmet; adalet ancak rahmetin/merhametin olduğu yerde tecelli eder.
Adalet kainatın fıtratına uygun davranmak yani her şeyi yerli yerine koymak anlamında kullanılabilir. Bunun tersi zulümdür.
Adalet matematiksel anlamda eşitlik değildir, adalet olayın/durumun/kişinin/nesnenin hakkını vermektir. Adil sıfatı saf haliyle sadece Rahmana yakışır. İnsanlar ancak adil olmaya çalışabilirler. İnsan adil olma derdini yüreğinde hissetmeli, adil bir bakış açısı kazanabilmek için kendisine yardımcı olacak donanıma sahip olmak için mücadele etmelidir.
Diğer mahlukat incelendiğinde yerli yerince hareket ettiği görülür. Kendilerine verilen hudutlar dahilinde görevlerini yerine getiren mahlukatta adalet anlamında bir problem yoktur. Adalet insan için önemlidir; çünkü sınırı aşma kabiliyeti verilmiş olan insandır. Diğer mahlukat adil olmak zorundadır, çünkü başka seçeneği yoktur. Ancak insan adil olmak için hayat boyu imtihan olur, farklı durumlarla karşılaşıp bunlar içinden adil yolu seçmek zorundadır. Bu nedenle insanın hayat yürüyüşünün bir numaralı hedefi adil bir hayatı devam ettirebilmektir.
En adil insan samimiyetle olaylara en geniş açıdan bakan (fıkıh sahibi/fakih) insandır. Bu nedenle Rabbimizden en çok alimler korkar.
Adalet ve Rahmet güç sahiplerinin en önemli ziynetidir. Bir anlamda kralın tacı adalettir, bu tacı ayakta tutan da merhamettir.
Adaletin olduğu yerde rahmet, bereket ve esenlik bulunur. Adaletin tesis edilmediği ortamda kaos/karışıklık yaşanır.
