E R B A K A N S I Z D E V R İ M O L U R M U ?

Please follow and like us:

16 Haziran 1961. Cumhurbaşkanlığı konutunda verilen davette işadamları, gazeteciler ve bürokratlar ülke kalkınmasını tartışırlar. Bir ara Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel sinirlenip bu ülkenin otomobil bile üretebileceğini söyler. Bu iddia giderek bir ciddiyet kazanır. Gürsel, emrini verir. “Yaklaşmakta olan Cumhuriyet Bayramı’na ilk yerli otomobil yetiştirilecektir” der. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in bu hızlı çıkışının ardında yatan isim ise, Teknik Üniversitesi Motorlar kürsüsü Doçenti Necmettin Erbakan’dan başkası değildi. Erbakan o dönemde, konferans salonlarında boy göstererek, çivi ve toplu iğne üretmekten dahi mahrum olan yapıyı eleştirerek bunun son bulması gerektiğini aksi takdirde dışa bağımlı olan durumun devam edeceğini ve ülke ekonomisinin de düzeltilemez boyuta geleceğini vurguluyordu. İşte Erbakan, o süreçten itibaren konuşmalarında “yerli otomobil” vurgusunu sürekli belirtti. Cumhurbaşkanı Cemal Gürselin bu çıkışında da, Erbakan’ın Cumhurbaşkanına bu yönde ifade ettiği bilgilendirmeler yer alıyordu. Projeyle başka bir kuruluşun değil de TCDD’nin görevlendirilmiş olması, o tarihlerde TCDD’nin onarım amacıyla kurulmuş fakat geniş ölçüde, teknik donanımı bulunması ve iyi bir mühendis kadrosunun bulunması etkendi. Yüksek Mühendis Emin BOZOĞLU yönetim grubunun (Erbakan’da gruptadır) başı olarak 20 kadar mühendisin olağanüstü bir tempoyla fakat gönül rahatlığı içinde çalışmasını sağlayıp yönetmek suretiyle ekibin başındaydı. Zamana karşı yapılan yarışın kazanılmasında ikinci etken, görev alan mühendislerin, proje süresince hafta sonları da dâhil her gün, en az 12’şer saat, gerektiğinde bazı geceleri atölyede kalıyorlardı. Bir yandan bu ilk otomobilin yol tecrübeleri sürdürülürken bir yandan da ikinci otomobilin yetiştirilmesine çalışılıyordu. Siyah renkteki bu iki numaralı Devrim’in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabilmişti. Pasta ve cilası Ankara’ya sevk edilmek üzere yüklendiği trende, gece yol alırken yapıldı. Buharlı lokomotiflerde, çekilen trende bacadan sıçraması olası kıvılcımlardan ötürü güvenlik önlemi olarak benzin depoları boşaltılmıştı. Cemal Gürsel Meclis’in önüne gelmiş ve Anıtkabir’e gitmek üzere iki numaralı Devrim otomobiline binmişti. Yola çıkıldı fakat 100 metre kadar sonra motor durdu. Benzinin bittiğini öğrenen Cemal Gürsel de o meşhur sözünü sarf etti; “Batı kafasıyla otomobili yaptınız ama doğu kafasıyla yakıt ikmali unuttunuz.”
Ertesi gün bütün gazetelerin sözbirliği etmişçesine “100 metre gidip bozuldu” başlığını attıkları 2 numaralı Devrim aynı gün Hipodrom’daki geçit törenine katılıyor, basınımız ne bunu, ne de Cemal Gürsel’in Anıtkabir’e bir başka Devrim otomobili ile gittiğini yazmıyor. Hafızalarda 100 metre gidip duran araç olarak kazındı. Acaba bugüne kadar basınımızdan olumlu yazılar almamış olan Devrim Otomobilleri yapılmasaydı, Türkiye’de bir otomotiv sanayi diye bir sanayiden söz edilebilir miydi? Çünkü Devrim Otomobillerinin ortaya çıkmasıyla “Türkiye’de otomobil ve motor yapılamaz” görüşü yıkılmış, tartışmaların yönü değişmişti.
İki adet Devrim’in Ankara’daki Cumhuriyet Bayramı törenlerinde görücüye çıkmasından iki gün sonrasına ait bir gazete haberi:
“İlk Türk otomobilinin, Devlet Başkanı Cemal Gürsel’in arzusuna uyularak kuvveden fiile çıkması, bu imalata taraftar ve muhalif olan iki zümre arasında geniş akisler husule getirmiştir. / Gürsel’in ‘Bir aşağılık duygusu ile bizde otomobil yapılamaz diyenler utansın’ sözünden utanması icap edenler Türk otomobilinin imalatını kendi menfaatlerini düşünerek baltalamak isteyenlerdir… Devrim adı verilen otomobilin seri olarak imalinin mümkün olup olamayacağı hakkında dün Teknik Üniversitesi Motorlar kürsüsü Doçenti Necmettin Erbakan’ın malumatına müracaat ettik. / Devlet Başkanı Gürsel’in yakından tanıdığı ve Türk otomobilini gerçekleştirecek çalışmaları sebebi ile kendisine geniş itimat beslediği hatta bu vazifeyi bir devlet bakanlığı payesinde yürütmesini arzu ettiği Erbakan şunları söyledi: / “Eskişehir Cer Atölyesinin üç ay insanüstü gayret sarf ederek meydana getirdiği iki otomobil, iki özellik taşımaktadır. Birincisi, bizde otomobil yapılamaz diyenlere güzel bir cevaptır. İkincisi, bu işi yapacaklara cesaret vermiştir. Fakat otomobil, Teknik Üniversitesi Motorlar Enstitüsüne sorulmadan yapılmıştır. Üzerinde çalışan arkadaşların otomobil ihtisası yoktur. Cer Atölyesi 1946’da üç dizel motor yapmış, fakat asıl işi Devlet Demiryollarına hizmet olduğundan seri imalata geçememişti. Eskişehir’deki hareket bizim davamız için atılmış adımdır. Üç ayda bir otomobil motoru imaline imkan yoktur. Teknik birçok hataları olduğunu kabul etmek lazımdır. Zira otomobil süt sağma makinesi veya dikiş makinesi değil, can makinesidir. Emniyet ister. Bizim on aydır üzerinde çalıştığımız dava başkadır. Biz binanın maketini yaparak övünmek yerine aslını meydana getirmek gayretinde idik. Aslı dediğim şey seri imalattır. Eskişehir’de arkadaşların yapmağa muvaffak oldukları otomobili tetkik ettikten sonra bunun bizim planlarımıza göre seri şekilde imal edilip edilmeyeceğini söyleyebilirim. Bu maksatla biliyorsunuz 9 firma oto sanayii için birleşmeğe hazırdır. İlerideki iltihaklarla bu rakamın 36’ya yükseleceğini tahmin ediyorum. Cer Atölyesi ilk adımı atmıştır. Şimdi iş memleket sanayiine bilhassa bunu yapmağa muktedir firmalara düşmektedir.”
(Yeni Sabah, 31 Ekim 1961)

Bünyamin Karabaş

İlk ve son yerli Devrim Otomobili ile ilgili daha fazla bilgi için: devrimotomobil